हराउँदै गए परम्परागत जाँतो

– लक्ष्मी गारु
परम्परागत रूपमा पिसानी गर्ने जाँतो संरक्षणको अभावमा हराउँदै गएको छ ।

चामल, गहुँ, केराउ लगायत अन्य गेडागुडी पिन्ने जाँटो मिलको विकास हुनुभन्दा पहिला गाउँघरदेखि शहर बजारका घरघरमा हुने जाँटो अहिले ठाउँठाउँ आधुनिक विधुतिय मिल भएकोले संरक्षणको वस्तु बन्न पुगेको हो ।

स्वास्थ्यका दृष्टिले जाँतोमा पिनेको अन्न स्वादिलो र पौष्टिक तत्वयुक्त भएपनि प्रविधिको विकाससँगै आधुनिक समाजमा विभिन्न खाद्यवस्तु पिन्ने मिलहरु धेरैनै बढेका कारण जाँटो हराउँदै गएको हो । 

एकवर्ष अगाडीसम्म चामल, केराउ, सिमी जाँतोमा पिस्दै आएकी नगरकोटकी राममायाँ तामाङ आजकल जाँतो चलाउन निकै गाह्रो भएको महसुस गर्न थालेका छन् । केही समय अगाडी केटाकेटी, बुढाबुढीदेखि लिएर युवा वर्गले समेत कोदो, मकै पिस्ने बेलामा रातभरी लाएरै भएपनि जाँतोमै पिस्ने काम गरथ्यो तर आजकल हामीलाई त गाह्रो भएको छ भने अहिलेको छोरी बुहारीले गर्न नसक्ने तामाङले बताइन् । त्यसैगरी काँक्राबारीकी ६९ वर्षीया कान्छी तामाङले आफ्नो पालामा चामल,  मकै,  केराउ, सिमी र कोदो रातभरि जाँतोमा पिस्दा पाँच–छ पाथी पिसेर घरको काम समेत भ्याउनुपर्ने भएकाले धेरै दुःख गर्नु परेको बताए ।
   
सामाजिक मूल्यमान्यता बोक्ने दर्पणको रुपमा रहेका कुटानी पिसानी गर्ने परम्परागत वस्तुहरु लोपहुँदै जाने हो भने कुनै समयमा त्यस्तो वस्तुहरुको अस्तित्व समेत नरहने अवस्था नआउँलान् भन्न सकिन्न ।