श्रावण संक्रान्तिका दिनमा वर्षात (असार) को फोहरले दु ख नदेओस भनी घरमा सफा गरिन्छ र खुशीले भोज खाइन्छ ।
श्रावण शिवको मनपर्ने महिना भएकोले सोमबारको दिन नेपाल र भारतमा भक्तजनहरु ब्रत बस्छन् । शिवपुराण अनुसार ब्रतको प्रभावले पती पत्नीलाई सुख मिल्छ भन्ने विश्वास रहेको छ ।
धेरै समय पछिले यस महिनाको कृष्ण पक्ष चर्तुदशी तिथिमा कानमा घण्टा झुन्ड्याएको घण्टाकर्ण (गठेमंगल) नाम गरेको एक राक्षस थियो ।
जन कहावत अनुसार त्यस राक्षसलाई प्रत्येक घरबाट एकएक जना पालो गरी खुवाउन जानु पथ्र्यो । एक दिन भ्यागुटोले जुक्ति निकाली त्यस राक्षसलाई फकाई फूलाई हिलोमा लगी कतै जान नसक्ने बनाईदियो । अनि भ्यागुटोले सबैजनालाई बोलाई त्यस राक्षसलाई मार्न लगाइयो । फेरि अरु राक्षस आई दु ः ख नदेओस् भनी फलामको औठी १२ वर्ष माथिका सबै व्यक्तिलाई लगाइयो । साना नानीहरुलाई फलामको कल्ली लगाइयो ।
भ्यागुटाले वर्षात गराउनको निमित्त इन्द्र महाराजले सुन्ने गरी कराई पुकार गरिदिन्थ्यो । त्यसकारण दुईवटा गुण भ्यागुटोले गरेको हुँदा जनै पूर्णिमाको दिनमा ‘‘ब्या ः जानके अर्थात भ्यागुटोलाई खेतमा गई अनेक प्रकारको परिकार बनाई ख्वाइन्छ ।
अर्काे परापूर्वको कथामा एकादेशमा एक किसानले आफ्नो खेतमा हलो जोतेको बेलामा सर्पका (नागका) बच्चाहरु किचिएर मरेछन् अनि नाग नागिनीहरुले त्यो किसानलाई डसेर मारी दियो । त्यो देखेर किसानका साना बच्चाले मलाई नमार्नुस् भनी पुकार गर्दै पूजा गरेछन् । आफ्ना घरमा नागको चित्र पनि टाँस्न लगाए छन् । त्यसपछि नाग खुसी भएकाले त्यस बेलादेखि नाग पञ्चमीमा पूजा गर्ने चलन आयो रे ।
फेरी रक्षाबन्धन बारे अर्काे कथा ः– परापूर्व कालमा देवता र असुरसँग बाह्र वर्षसम्म लडाई चल्यो तर कुनै हार जित भएन । अनि देवताका गुरु बृहस्पतिले मन्त्र मुक्त ९ डोराको धागोको जनै बनाई देवताहरुलाई बाध्न लगाई दिए । त्यसपछिको युद्धमा असुरहरु हारेर भागे । त्यो दिन श्रावण शुक्ल पक्षको पूर्णिमाको दिनमा पर्न गएछ । त्यसैको खुशीयालीमा हालसम्म सरकारबाट यो दिन बिदा दिँदै आएको छ र ब्राह्मणहरुले जनै फेर्ने र रक्षा बन्धन पनि बाध्ने चलन रही आएको छ ।
नेवारी समुदायमा यस दिन ९ थरीको गेडागुडी पकाई झोल खानाले वर्षातको रोगबाट मुक्त हुन्छ भन्ने जन कहावत छ ।
अर्काे थरी मधेसी समुदायले बागमतीको जल ल्याई श्री पशुनाथ बाबालाई चढाउन्छन् ।
त्यस्तै गरेर सुनसरीको कोशीबाट जल ल्याएर धरानको पिण्डेस्वरीमा खाली खुट्टा हिडेर तथा पहेलो कपडा लगाएर चढाउनेको घुइँचो लाग्छ ।
नेपाल तथा भारतका अन्य शिव मन्दिरहरुमा पनि यस महिनामा जल चढाउनेको घुइँचो लाग्छ ।
यसरी जल चढाउन जाने मानिसहरु बाटामा बोलबम ... बोलबम भन्दै शिवको बारेमा भजन किर्टन गाउँदै रमाइलो गर्दछन् ।
श्रावण शिवको मनपर्ने महिना भएकोले सोमबारको दिन नेपाल र भारतमा भक्तजनहरु ब्रत बस्छन् । शिवपुराण अनुसार ब्रतको प्रभावले पती पत्नीलाई सुख मिल्छ भन्ने विश्वास रहेको छ ।
धेरै समय पछिले यस महिनाको कृष्ण पक्ष चर्तुदशी तिथिमा कानमा घण्टा झुन्ड्याएको घण्टाकर्ण (गठेमंगल) नाम गरेको एक राक्षस थियो ।
जन कहावत अनुसार त्यस राक्षसलाई प्रत्येक घरबाट एकएक जना पालो गरी खुवाउन जानु पथ्र्यो । एक दिन भ्यागुटोले जुक्ति निकाली त्यस राक्षसलाई फकाई फूलाई हिलोमा लगी कतै जान नसक्ने बनाईदियो । अनि भ्यागुटोले सबैजनालाई बोलाई त्यस राक्षसलाई मार्न लगाइयो । फेरि अरु राक्षस आई दु ः ख नदेओस् भनी फलामको औठी १२ वर्ष माथिका सबै व्यक्तिलाई लगाइयो । साना नानीहरुलाई फलामको कल्ली लगाइयो ।
भ्यागुटाले वर्षात गराउनको निमित्त इन्द्र महाराजले सुन्ने गरी कराई पुकार गरिदिन्थ्यो । त्यसकारण दुईवटा गुण भ्यागुटोले गरेको हुँदा जनै पूर्णिमाको दिनमा ‘‘ब्या ः जानके अर्थात भ्यागुटोलाई खेतमा गई अनेक प्रकारको परिकार बनाई ख्वाइन्छ ।
अर्काे परापूर्वको कथामा एकादेशमा एक किसानले आफ्नो खेतमा हलो जोतेको बेलामा सर्पका (नागका) बच्चाहरु किचिएर मरेछन् अनि नाग नागिनीहरुले त्यो किसानलाई डसेर मारी दियो । त्यो देखेर किसानका साना बच्चाले मलाई नमार्नुस् भनी पुकार गर्दै पूजा गरेछन् । आफ्ना घरमा नागको चित्र पनि टाँस्न लगाए छन् । त्यसपछि नाग खुसी भएकाले त्यस बेलादेखि नाग पञ्चमीमा पूजा गर्ने चलन आयो रे ।
फेरी रक्षाबन्धन बारे अर्काे कथा ः– परापूर्व कालमा देवता र असुरसँग बाह्र वर्षसम्म लडाई चल्यो तर कुनै हार जित भएन । अनि देवताका गुरु बृहस्पतिले मन्त्र मुक्त ९ डोराको धागोको जनै बनाई देवताहरुलाई बाध्न लगाई दिए । त्यसपछिको युद्धमा असुरहरु हारेर भागे । त्यो दिन श्रावण शुक्ल पक्षको पूर्णिमाको दिनमा पर्न गएछ । त्यसैको खुशीयालीमा हालसम्म सरकारबाट यो दिन बिदा दिँदै आएको छ र ब्राह्मणहरुले जनै फेर्ने र रक्षा बन्धन पनि बाध्ने चलन रही आएको छ ।
नेवारी समुदायमा यस दिन ९ थरीको गेडागुडी पकाई झोल खानाले वर्षातको रोगबाट मुक्त हुन्छ भन्ने जन कहावत छ ।
अर्काे थरी मधेसी समुदायले बागमतीको जल ल्याई श्री पशुनाथ बाबालाई चढाउन्छन् ।
त्यस्तै गरेर सुनसरीको कोशीबाट जल ल्याएर धरानको पिण्डेस्वरीमा खाली खुट्टा हिडेर तथा पहेलो कपडा लगाएर चढाउनेको घुइँचो लाग्छ ।
नेपाल तथा भारतका अन्य शिव मन्दिरहरुमा पनि यस महिनामा जल चढाउनेको घुइँचो लाग्छ ।
यसरी जल चढाउन जाने मानिसहरु बाटामा बोलबम ... बोलबम भन्दै शिवको बारेमा भजन किर्टन गाउँदै रमाइलो गर्दछन् ।
No comments:
Post a Comment